Ιερό Ταυροπόλου Αρτέμιδος

Στο παραλιακό μέτωπο της Αρτέμιδας, δίπλα στην παραλία Λούτσα, βρίσκονται σήμερα τα ερείπια των θεμελίων του αρχαίου ναού της Ταυροπόλου Αρτέμιδος, όπως και ο αρχαίος βωμός της θεάς.

Τα απομεινάρια του ναού εντοπίστηκαν το 1925, αλλά χρειάστηκαν περίπου 30 χρόνια ώστε να μελετηθούν επισταμένως από την Αρχαιολογική Εταιρεία, στα μέσα της δεκαετίας του 1950. Επρόκειτο για έναν δωρικό περίπτερο ναό, από τον οποίο σήμερα, σώζεται μόνο το θεμέλιο, κατασκευασμένο από πωρόλιθο. Σύμφωνα με τα ευρήματα, προκύπτει επίσης ότι ο σηκός αποτελούνταν από ένα μεγάλο ανατολικό τμήμα και ένα μικρότερο δυτικό, το οποίο έχει ερμηνευτεί ως άδυτο. Η χρονολόγηση των ευρημάτων ανάγεται στον 5ο αι. π.Χ.

Στην περιοχή του ναού, η αρχαιολογική σκαπάνη έφερε στο φως δύο προπύλαια, ίχνη χαλικόστρωτου δρόμου και βάθρα αναθημάτων, ενώ σε απόσταση περίπου 200 μέτρα νότια του ναού της Ταυροπόλου Αρτέμιδος στη Λούτσα ανακαλύφθηκε το 1975, ένας ακόμη, μικρός ναός με αποθέτη, με πλήθος αφιερωμάτων που χρονολογούνται από τη γεωμετρική μέχρι και την κλασική εποχή. Διάφορα ευρήματα από την ανασκαφή εκτίθενται σήμερα στο γειτονικό Αρχαιολογικό Μουσείο Βραυρώνας.

Σύμφωνα με τον μύθο και όσα περιγράφει ο Ευριπίδης στο έργο του «Ιφιγένεια εν Ταύροις», τον ναό της Ταυροπόλου Αρτέμιδος στη Λούτσα, ίδρυσε ο Ορέστης, κατά την επιστροφή του από την Ταυρίδα με την αδερφή του Ιφιγένεια και το ξόανο της θεάς. Στον ναό βρισκόταν μεγάλο άγαλμα, αφιερωμένο στη θεά Αρτέμιδα και αποτελούσε τον σημαντικότερο χώρο λατρείας του αρχαίου αττικού δήμου των Αλών Αραφηνίδων.